Zabytki UNESCO w Azji Południowo-Wschodniej

Jest to obszar związany z cennymi znaleziskami szczątków praczłowieka, należącymi do gatunku Meganthropus i Homo erectus. Zamieszkany od 1,5 miliona lat obszar Sangiran (Jawa) jest jednym z kluczowych miejsc, pomagających zrozumieć zagadnienie ewolucji człowieka. Poza skamieniałymi szczątkami hominidów i zwierząt, zachowały się tu kamienne narzędzia z epoki paleolitu.

Na liście UNESCO od 1996 roku.

Na Liście światowego dziedzictwa UNESCO znajduje się także krajobraz kulturowy Bali, na który składa się pięć tarasów ryżowych ze świątyniami wodnymi, tworzących system o nazwie „subak”, którego początki sięgają IX wieku. Subak to, mówiąc w skrócie, system zarządzania wodą, która utrzymuje przy życiu cały delikatny ekosystem. Tarasy zajmują niemal 20 000 hektarów. Woda wypływającą z tutejszych źródeł i kanałów, zanim wpłynie na pola ryżowe, przeprowadzana jest przez świątynie. To kolejny piękny przykład harmonijnego współistnienia ludzi i ich naturalnego otoczenia w oparciu o rytuały, które podkreślają zależność człowieka od świata przyrody. System subak odzwierciedla balijską filozofię Tri Hita Karana, mówiącą o „trzech przyczynach dobrostanu”, którego kluczowym elementem jest harmonia pomiędzy ludźmi, naturą i bogami.

Tarasy znalazły się na liście UNESCO w 2012 roku.

Kopalnia Węgla Kamiennego Ombilin to XIX-wieczny przybytek w okolicy Sawahlunto w zachodniej części Sumatry. Jest to przede wszystkim najstarsze miejsce wydobycia węgla w Azji Południowo-Wschodniej. Kopalnia z czasów kolonialnych doskonale ilustruje ówczesny systemu wydobycia i transportu węgla. Swego czasu sprawnie funkcjonował tu system łączący kopalnie szybowe i tunelowe, kolej górską i port morski.

Wpisana na listę UNESCO w 2019 roku.

To kolejny organizm miejski, który doczekał się szacownego wyróżnienia przez UNESCO z całym swoim dobrodziejstwem. Luang Pranag leży na północy kraju na rzeką Mekong. Do 1975 r. było stolicą państwa. Można zaryzykować stwierdzeniem, że zawiera się tu cała istota Laosu. Luang Prabang leży u zbiegu rzek Mekong i Nam Khan, kusząc swoich gości 33 watami, francuskimi zabudowaniami kolonialnymi, przepięknymi tradycjami (codzienna ceremonia ofiarowania jałmużny mnichom – Tak Bat) oraz zapierającymi dech w piersiach elementami przyrody (w samym sercu miasta mieści się 150-metrowe wzgórze Phousi).

Luang Prabang ukazuje w pełni całe piękno, tradycyjnej laotańskiej architektury, jest też jednocześnie wspaniałym przykładem przenikania się wpływów laotańskich z francuskimi.

Wpisane na listę UNESCO w 1995 roku.

To zdecydowanie jeden z najbardziej nietypowych, zabytkowych obszarów w Azji Południowo-Wschodniej, a jednocześnie jedno z najważniejszych prehistorycznych miejsc w tym rejonie świata. Niestety jest to stanowisko także bardzo niebezpieczne, z powodu licznych niewybuchów.

Megalityczna Równina Dzbanów mieści się w środkowym Laosie, na północnym krańcu gór Annamskich. Monumentalne, kamienne słoje, których liczba sięga dwóch tysięcy, były najprawdopodobniej związane z praktykami pogrzebowymi w epoce żelaza. Ich wysokość sięga nawet 1-2 metrów, a waga – do 20 ton. Znaleziska z tego stanowiska archeologicznego datowane są na okres od 500 r. p.n.e. do 500 r. n.e.

Choć bardzo stary, jest to jeden z najmłodszych zabytków na liście UNESCO – znalazł się na niej dopiero w 2019 roku.

Pierwsza, historyczna stolica Sri Lanki oddalona od obecnej – Colombo o około 250 km (w kierunku północno-wschodnim). Miasto zostało wzniesione w  III wieku p.n.e. wokół szczepki drzewa, pod którym Budda doznał oświecenia (tak przynajmniej głosi legenda). Lata świetności przeżywało między IV a XI w. Dziś do świętego drzewa Bodhi przybywają liczni pielgrzymi. Główną budowlą-wizytówką jest biała 103-metrowa stupa Ruwanwelisaya (przechowywane są w niej relikwie Buddy). Poza tym znajdziemy tu wiele innych, ciekawych budowli: ruiny świątyń, pałaców królewskich, klasztorów i charakterystyczne dzwonowate dagoby (wieże pełniące funkcję relikwiarza). Anuradhapurę można zwiedzić już nawet podczas jednodniowego wypadu z Dambulli, choć, aby nasycić się nią w pełni,  idealnie byłoby spędzić tu dwa dni.

Na liście UNESCO od 1982 roku.

Polonnaruwa jest drugim po Anuradhapurze najstarszym królestwem Sri Lanki. Jej złote dzieje przypadały na wiek XII. Wyróżnia ją wspaniała, średniowieczna architektura (pałac królewski, świątynie, klasztor, ceglana lankatilaka, monumentalna stupa), sztuka (posągi buddy, rzeźby skalne)  oraz pozostałości innowacyjnych urządzeń nawadniających, a to wszystko wtopione we wspaniałą, okoliczną przyrodę.

Obszar nie jest aż tak rozległy, dlatego Polonnaruwę przyjemnie zwiedza się na piechotę lub marszem (trzeba się jednak wówczas przygotować na pokonywanie 6-10 km odległości).

Na liście od 1982 roku.

Na naszej liście wybranych zabytków UNESCO nie mogło zabraknąć tego wyjątkowego miejsca - świątyni buddyjskiej, położonej w samym sercu Sri Lanki i ulokowanej w… jaskiniach. Na Złotą Świątynię składa się 5 grot (w rzeczywistości cały kompleks sakralny Dambulii jest dużo większy): Dewadżara Wihara (z posągiem leżącego Buddy), Maharadża Wihara (największa i z najwspanialszymi malowidłami), Maha Alut Wihara, Paschima Viharaya i Dewana Alut Viharaya. Pierwsze świątynie zaczęto tu budować jeszcze przed naszą erą. Pod naturalnie nierównymi, pochyłymi i malowanymi sufitami mieści się tu całe bogactwo posągów Buddy, bóstw, królów oraz małe wieże sięgające iglicami sklepienia. Jest to niesamowity przykład koegzystencji kultury i natury, wzbudzający zachwyt i respekt.

Na liście od 1991 r. 

Stare Miasto Galle wraz z fortyfikacjami powstało w południowo-zachodniej  Sri Lance w XVI w., a szczyt rozwoju osiągnęło w wieku XVIII. Założyli je Portugalczycy, a jego ostateczny rys ukształtowali Holendrzy. Dziś uchodzi ono za książkowy przykład ufortyfikowanego miasta, wzniesionego przez Europejczyków w Azji Południowo-Wschodniej. Wspaniale ilustruje współistnienie europejskich stylów architektonicznych z lokalnymi wpływami południowoazjatyckimi. Możesz tu zwiedzić zabytkowy, wysunięty w morze fort (z murami obronnymi, budowlami w stylu kolonialnym, latarnią morską, wieżą zegarową, świątyniami, szpitalem itd.) i nowszą część miasta, ulokowaną w głębi lądu. Fort Galle to także doskonały punk widokowy do podziwiania zachodu słońca nad Oceanem Indyjskim (turyści gromadzą się w tym celu zwykle ok. 17:30). Jeśli Galle kojarzy Ci się jedynie ze spokojnym szeptem historii, z pewnością zmienisz zdanie na widok śmiałków, praktykujących skoki z Flag Rock Bastion prosto do oceanu.

Na liście UNESCO od 1988 roku.

Święte miasto buddyjskie Kandy, położone w samym sercu Sri Lanki, jest niewątpliwie historyczną i kulturalną stolicą kraju. Poza tym, że jest pięknie ulokowane w górskich rejonach Cejlonu i stanowi doskonały wstęp do emocjonującej podróży lankijską koleją, mieści w sobie moc niezwykłych miejsc. Znajduje się tu m. in. najsłynniejsze na Sri Lance miejsce pielgrzymek – skrywająca relikwie buddy Świątynia Zęba (Dalada Maligawa).

Kandy opierało się europejskiej kolonizacji aż do aż do 1815 roku, dzięki czemu udało się tu przetrwać wielu przejawom lokalnej tradycji, architektury i sztuki. Dziś Kandy stanowi połączenie architektury buddyjskiej i kolonialnej w pełnym życia, niezwykle barwnym mieście.

Na liscie widnieje od 1988 roku.

Monumentalna skała, wyrastająca wysoko w górę wprost z soczystozielonej dżungli ku błękitnemu niebu – to bez wątpienia najsłynniejszy obrazek ze Sri Lanki. Dopiero po chwili dostrzega się na jej stromych zboczach zygzaki schodów i tajemnicze zabudowania na szczycie. Jest to starożytna twierdza królewska (według niektórych doniesień – dawny klasztor), wniesiona na 180-metrowej skale za panowania Kassapa I (473–495 r. n.e.). Sama formacja skalna liczy prawdopodobnie 2 miliardy lat! Sigiriya nazywana jest „Lwią Skałą”, gdyż, by się na nią wspiąć, trzeba minąć monumentalną bramę w kształcie lwich łap – można odnieść wrażenie, jakby wchodziło się do jego paszczy. Na szczyt skały wchodzi się około godzinę, jeśli oczywiście nie trafisz na zbyt duży tłum. Podejście jest dostępne dla większości turtów, ale warto zadbać o bardziej stabilne obuwie niż japonki. Na wspinaczkę najkorzystniejsze są godziny poranne, gdy temperatury nie osiągają jeszcze swojego apogeum.

Wyróżniona przez UNESCO w 1982 roku.

Hue to dawna stolica Wietnamu w XIX i na początku XX wieku. Siedzibą cesarzy z dynastii Nguyen był rozległy, otoczony murami kompleks, wewnątrz którego mieściło się Zakazane Miasto, a także cesarskie pałace, pomniki, pagody czy biblioteka. Władcy z równym rozmachem dbali o życie pozagrobowe, co ziemskie, dzięki czemu królewskie grobowce po dziś dzień zachwycają kunsztem i skłaniają do refleksji. Miejsca pochówku przygotowywano dla nich już na wiele lat przed śmiercią, a miały być one świadectwem potęgi i wielkości ich rządów. Zabytkowy kompleks Hue rozciąga się malowniczo nad Rzeką Perfumową, jego atutem jest więc nie tylko bogactwo architektoniczne i historyczne, ale także krajobrazowe.

Czy wiesz, że w Hue będziesz mieć okazję skosztować wietnamskiej kuchni w stylu cesarskim?

Wpisane na Listę UNESCO w 1993 roku.

Hoi An to świetne zachowane, dawne miasto portowe, położone w ujściu rzeki Thu Bon do Morza Południowochińskiego (zwanego w Wietnamie Morzem Wschodnim). W XVI wieku było jednym z najprężniej działających centrów handlowych Wietnamu.

Hoi An jest przepięknym przykładem połączenia różnych wpływów kulturowych zarówno rdzennych (rynek centralny), jak i zagranicznych (chińskie drewniane sklepiki czy francuskie budynki kolonialne) w samym sercu Wietnamu. Charakterystyczny obrazek Hoi An to rozświetlone lampionami ulice, w świetle których majaczy zabytkowa zabudowa szeregowa. Choć jest to popularne dziś miejsce wycieczek, na każdym kroku można tu poczuć ducha dawnych czasów. Charakterystycznym punktem miasta jest kryty, japoński most, którego wizerunek widnieje na banknocie 120 000 dongów. Jeśli trafisz w Hoi An na pomnik Polaka – Kazimierza Kwiatkowskiego, tutaj popularnie nazywanego „Kazikiem”, nie przecieraj oczu ze zdumienia – to między innymi dzięki pracy tego konserwatora zabytków, możesz dziś podziwiać najpiękniejsze miasto Indochin pełnej krasie.

Wpisane na listę w 1999 roku.

To hinduistyczny kompleks świątynny w środkowym Wietnamie, który najwygodniej jest odwiedzić podczas jednodniowej wycieczki z Hoi An lub Da Nnang. Charakterystyczne budowle z czerwonego piaskowca pochodzą z czasów królestwa Champa i datowane są na VII-XIV wiek. Wśród ruin (siły natury oraz historia wojenna tych ziem nie były dla zabytków łaskawe) zachowało się kilka wież, posągów i płaskorzeźb w bardzo dobrym stanie, dzięki czemu możemy podziwiać arcydzieła budownictwa kamienno-ceglanego i misterne dekoracje z rzeźbionej cegły z tego okresu. A wszystko to na tle soczystozielonej dżungli. To, że dziś możesz odwiedzić zespół tych niepowtarzalnych budowli w ich obecnym stanie jest zasługą Kazimierza Kwiatkowskiego – polskiego konserwatora, który nadzorował rekonstrukcję tego zespołu zabytków i zadbał o objęcie go ochroną przez UNESCO.

Wpisane na listę w 1999 r.

Główny, a zarazem jedyny obiekt wyróżniony przez UNESCO w wietnamskiej stolicy – Hanoi, rozpoznasz po monumentalnej Złotej Bramie (jest to jedna z 4 bram dawnej stolicy – konkretnie: północna), która wprowadzi Cię na teren zwany „Cesarską Cytadelą”. Na przeciwległym końcu obszaru muzealnego mieści się słynna wieża flagowa, która jest jednak dużo młodsza niż reszta zabudowań dawnego cesarskiego miasta. Cesarska Cytadela władców dynastii Lý (potem także Nguyễn), datowana jest na XI wiek, choć powstała na obszarze jeszcze starszego obiektu  – ruinach chińskiej fortecy z VII wieku. Wieżę dobudowano w 1812 r. Na przestrzeni dziejów cytadela pełniła rolę siedziby kolejnych władców, a także koszarów wojskowych, była po wielokroć burzona i odbudowywana, stanowiąc dziś piękny przykład burzliwych dziejów tego zakątka świata, które zobrazowane są też w znajdującym się nieopodal muzeum historycznym.

Wpisana na listę w 2010 roku.

Cytadela dynastii Ho została wzniesiona w 1397 r. na terenie w prowincji Thanh Hoa. Wybudowano ją zgodnie z zasadami feng shui, co stanowi efekt rozkwitu neokonfucjanizmu w Wietnamie pod koniec XIV wieku. Fortyfikacje powstały w malowniczym otoczeniu, harmonijnie się z nim zgrywając – na osi łączącej góry Tuong Son i Don Son oraz pomiędzy rzekami Ma i Buoi. Cały kompleks obejmuje powierzchnię ponad 150 ha. Cytadelę wzniesiono na planie prostokąta, z masywnych kamiennych bloków (bez użycia zaprawy!), a prowadziły do niej 4 bramy odpowiadające stronom świata (bramy i mury obronne zachowały się w dobrym stanie do dziś).

Wpisana na listę UNESCO w 2011 r.

Trang An to kompleks krajobrazowy w północnej części Wietnamu, u samych krańców Delty Rzeki Czerwonej (prowincja Ninh Binh), na który składają się malownicze doliny, wapienne, krasowe szczyty, tajemnicze jaskinie ze śladami pradawnej działalności człowieka, a także obiekty kulturowe, jak np. starożytna stolica Wietnamu – Hoa Lu. Możesz tu pozwiedzać ciekawe zabytki (np. Pagodę Jednej Kolumny), udać się na przejażdżkę rowerem pośród przepięknych krajobrazów, gdzie soczysta zieleń walczy o uwagę z krasowymi wzgórzami lub skusić się na emocjonujący spływ systemem jaskiń.

Na liście od 2014 roku.